Czy teologia jest nauką formalną?

• Jaworski, Krzysztof ^[1]
  1. [1] University of Szczecin

     University of Szczecin

     Szczecin, Polonia

     
• Localización: Scientia et fides, ISSN 2300-7648, Vol. 11, Nº. 2, 2023, págs. 149-173
• Idioma: polaco
• Títulos paralelos:
  • Is Theology a Formal Science?
• Enlaces
  • Texto completo
• Resumen
  • polski

    Spór o status metodologiczny teologii jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy teologia jest nauką. W wyniku tego sporu ukształtowały się trzy główne stanowiska. Zgodnie z pierwszym z nich, teologia nie jest nauką, ponieważ nie spełnia rygorystycznych kryteriów demarkacji. Drugie stanowisko głosi, że teologia jest taką samą nauką, jak każda inna. Za naukowym statusem teologii opowiadają się przede wszystkim sami teologowie. Trzecie stanowisko traktuje teologię jak naukę, ale naukę swoistą (sui generis). Obok tych stanowisk pojawił się głos, że teologię można by z powodzeniem uznać za naukę formalną. Na rzecz takiej koncepcji przemawiają następujące argumenty: wyrażenia dyskursu teologicznego nie mają sensu ejdetycznego, a wyłącznie sens operacyjny; teologia stosuje metody polegające na przyjmowaniu pewnych założeń i wyprowadzaniu z tych założeń wniosków; teologia zajmuje się wyłącznie tekstem; w teologii stosuje się koherencyjną koncepcją prawy. Niniejsza praca jest dyskusją z przedstawioną argumentacją i próbą wykazania braku jej poprawności. Stanowisko sytuujące teologię pośród nauk formalnych ma na celu obronę naukowego statusu teologii w oczach uczonych prezentujących światopogląd ateistyczny lub antyteologiczny. Cena tego „ocalenia” jest jednak bardzo wysoka, ponieważ wiąże się z pozbawieniem teologii tego, do czego ona aspiruje, czyli do formułowania wypowiedzi na temat rzeczywistości.

  • English

    Discussion on the methodological status of theology is an attempt to answer whether theology can be considered a science, i.e., a source of knowledge. This debate has resulted in the formulation of three main positions. The first position argues that theology does not qualify as a science due to its failure to meet the strict criteria of demarcation. The second position asserts that theology is indeed a science, similar to any other discipline, and this perspective is endorsed by theologians themselves. The third position treats theology as a science, but one of a unique nature (sui generis). Furthermore, an idea has emerged suggesting that theology could be regarded as a formal science. Several arguments support this notion, including the operational rather than eidetic nature of the terms of theological discourse, the employment of assumptions and the drawing of conclusions within theology, the exclusive focus on textual analysis, and the application of a coherence theory of truth. This paper engages in a discussion with the presented arguments and endeavours to demonstrate their incorrectness. The purpose of positioning theology among the formal sciences is to defend its scientific status against scholars who hold atheistic or anti-theological world views. However, this “defence” comes at a high price, as it entails depriving theology of its fundamental aim, which is to formulate statements about reality.